لطفاً " با ما ، برای ما " تصمیم بگیرید

مدیرعامل جامعه معلولین ایران در یازدهمین کارگروه توانبخشی فرهنگستان علوم پزشکی که با حضور مسئولان و صاحب نظران در حوزه افراد دارای معلولیت 9 اسفندماه 1402 در مجمع عمومی فرهنگستان علوم پزشکی برگزار شد تاکید کرد: " با ما ، برای ما " تصمیم بگیرید تا بتوانیم شاهد حضور بهتر معلولان در جامعه باشیم.
به گزارش روابط‌ عمومی و امور بین‌الملل در این نشست دکتر سید‌حسن‌ امامی رضوی دبیر فرهنگستان و رئیس کارگروه توانبخشی به اهداف این کارگروه اشاره کرد و گفت: بیش از یکسال است که کارگروه توانبخشی به پیشنهاد استاد دکتر مرندی، آغاز به کار کرده است و از مسئولان و دست‌اندرکاران در حوزه افراد دارای معلولیت دعوت می‌شود در این نشست‌ها حضور یابند تا بتوانیم در خصوص مسائل و مشکلات افراد دارای معلولیت راهکار‌های مناسب را به مراجع ذیربط ارائه دهیم. در نشست‌های این کارگروه، خلاصه سیاستی و بیانیه‌هایی پدید آمده که از سوی فرهنگستان به دفتر ریاست‌جمهوری ارسال شده و از آن طریق به دستگاه‌های اجرایی ارجاع داده می‌شود و فرهنگستان‌علوم‌پزشکی کشور نیز اجرای آن را پیگیری می‌کند. دکتر امامی‌رضوی ادامه داد: در بحث افراد دارای معلولیت؛ بحث توسعه خدمات شنوایی، پوشش‌ همگانی، شبکه بهداشتی درمانی، منطقی کردن هزینه‌های توانبخشی، بهبود دسترسی به فناوری‌ها مطرح است.

سپس دکتر فاطمه رخشانی عضو پیوسته فرهنگستان و عضو کارگروه توانبخشی که خود از افراد موفق نظام سلامت در کشور با وجود معلولیت جسمی حرکتی است، گفت: سخن گفتن ازمسائل فرهنگی، در مورد برخورد مردم با افراد دارای معلولیت بسیارسخت است و فقط افراد دارای معلولیت قادر به درک این پدیده‌ها هستند و اهمیت مسائل ‌فرهنگی از تسهیلات فیزیکی و خدمات متعارف بیشتر است. وی گفت: از رایج‌ترین موانع فرهنگی افراد دارای معلولیت می‌توان به دردهای اجتماعی معلولان، تصور نابه‌جای بی‌بضاعت یا بزهکار بودن آنها، مسخره کردن نحوه راه‌رفتن، حرف‌زدن ایشان، به‌کارگیری الفاظ نادرست، توهین به افراد به دلیل تاخیر در بیان و حرکت، بیانات دردناکی همچون؛ "خدا شفات بده" یا " الحمدلله که من سالمم" و "همراهت کجاست؟"، ناتوانی والدین، اطرافیان و کارکنان ادارات در برقراری ارتباط با این افراد، برخوردهای نادرست معلمین، اساتید و دانشگاهیان، عدم پذیرش آنها در ورزشگاه، مسجد و غیره، اشاره کرد. در ادامه دکتررخشانی به بیان راهکار‌ها دررویارویی با این موانع پرداخت و افزود: از جمله راهبردها در این حوزه می‌توان به آموزش، دسترسی مساوی، مشارکت همگانی، اشاره کرد. وی خاطرنشان کرد: آموزش به همه مشاغل، سازمان‌ها و افراد درباره نیازها و حقوق افراد دارای معلولیت، ایجاد پویش‌های عمومی (کمپین‌هایی) در راستای ارتقای آگاهی عمومی با کمک رسانه‌ها (رسانه‌های اجتماعی، اینفلوئنسرها و بلاگرها)، آموزش کارکنان در مورد معلولیت و احترام به آنها، آموزش مداوم گروه‌های توانبخشی، آموزش والدین در مورد نیاز‌های کودک دارای معلولیت خود ، ساخت محتوای آموزشی، داستان‌های شخصی از جمله موارد مهم در بحث فرهنگ‌‌سازی است .دکتر رخشانی به نمونه‌هایی از این موارد اشاره کرد و افزود: کتاب‌هایی مانند، شکفتن در کویر، چرا صورتم خیس می‌شود و خلاف جهت آب که نویسنده آن خود به بیماری CP مبتلاست، در واقع نشان می‌دهد که یک فرد دارای معلولیت که نویسنده است، می‌تواند با نوشتن خاطرات خود در راستای فرهنگ‌سازی برای همگان، موثر باشد .عضو پیوسته فرهنگستان بیان داشت: بسیاری از افراد معلول، می‌توانند الهام بخش افراد سالم باشند و با سخنرانی‌های انگیزشی در روحیه افراد دارای معلولیت نقش مهمی ایفا کنند. به‌عنوان مثال خانم زهرا نعمتی ورزشکار موفق ایرانی که شبکه‌های مختلف غربی با صرف وقت وهزینه بسیار، از زندگی او مستند ساختند. دکتر رخشانی در پایان گفت: حتی مسئولان هم با کمک افراد دارای معلولیت، می‌توانند به ادراک بهتر از مسائل برسند.

در این نشست، دکتر اشتری رئیس شبکه ملی تشکل های مردم نهاد افراد دارای معلولیت شنوایی گفت: چیزی به نام فرهنگ‌سازی برای ناشنوایان در ایران وجود ندارد و زبان اشاره ایرانی تا کنون رسماً به تصویب نرسیده است. در حالی‌ که کشور کنیا دو سال پیش، این زبان را به تصویب رسانده است. دکتر اشتری که به زبان اشاره سخن می‌گفت، بیان داشت: از جمله موانع فرهنگی در حوزه افراد دارای معلولیت می‌توان به جداسازی معلولان از همسالان، عدم تدوین محتوای آموزشی برای همگان، عدم وجود برنامه‌ریزی برای آموزش خانواده‌های افراد دارای معلولیت، عدم وجود برنامه برای رشد افراد دارای معلولیت و عدم وجود برنامه‌های لازم، عدم آشنایی ادارات با حقوق و توانمندی‌ها اشاره کرد. وی راهکار‌های این حوزه را حمایت همه جانبه، تهیه برنامه‌های آموزشی و نمایشی درباره حقوق، فرهنگ و... در صدا و سیما وطراحی سامانه ویژه شکایات افراد دارای معلولیت دانست.

همچنین دکتر جعفری مدیرعامل شبکه ملی نابینایان در این نشست با بیان اینکه الگو دادن به جامعه می‌‌تواند برای فرهنگ‌سازی موثر باشد، گفت: باید مسئولان تراز اول خودشان در این جهت همراهی کنند ،همانطور که در روایات نقل شده است که حضرت علی (ع) خودش در مراقبت از افراد دارای معلولیت اقدام می‌کرد. وی اذعان داشت: زمانی که امکانات برای حضور افراد دارای معلولیت در جامعه کم باشد، آنها هم کمتر حضور خواهند یافت، لذا این حضور باعث رشد فرهنگ عمومی در تعامل با معلولان خواهد بود. دکتر جعفری ادامه داد: نرم‌افزارها و سایت‌ها باید مناسب سازی شوند و وزارت‌ ارتباطات باید مناسب‌سازی امکانات ارتباطی را پیگیری کند. مدیر‌عامل شبکه‌ نابینایان ادامه داد: شبکه سلامت سیما، به دنبال طراحی برنامه اصولی و طولانی مدت است که در دراز مدت بتواند مسائل افراد دارای معلولیت را به جامعه منتقل کند، همچنین به‌کاربردن واژه معلول و کور نادرست است و واژه نابینا صحیح است، گرچه هنوز پزشکان در برنامه‌های صدا وسیما درباره کوری صحبت می‌کنند. اما سند راهبردی رسانه ملی برای موضوع فرهنگ‌‌سازی بسیار ارزشمند است. وی خاطرنشان کرد: امسال برای اولین بار با مصوبه مجلس، نابینایان می‌توانند کاندیدای مجلس شوند و دو نفر از کرمان و البرز نیز در لیست کاندیداها بودند.

در ادامه دکتر کامران عاروان مدیرعامل جامعه معلولین ایران گفت: بنده دکترای تاریخ دارم، در ایران باستان واژه "فرهنگ" واژه‌ای با بارمعنایی مثبت بوده است و فرهنگ در ذات خود مثبت است. پس موانع فرهنگی صحیح نیست، بلکه موانع ضد فرهنگی درست است. وی گفت: در حوزه افراد دارای معلولیت، رویه‌های فردی و جمعی ضد فرهنگی وجود دارد که سال‌ها رسوخ کرده است چرا که در دوران تمدن اسلامی "یاقوت حموی" از جمله استادان بزرگ و دارای معلولیت بوده است که شاگردان بسیاری در محضر وی بودند. همچنین معاذ ابن جبل و حتی ابوطالب عموی پیامبر (ص) ازمعلولان حرکتی بوده‌اند که اولی حاکم یمن و دومی پدر حضرت علی (ع) است و ما باید از داده‌های فرهنگی خودمان استفاده ‌کنیم و در واقع حمایت از معلولان بخشی از فرهنگ کهن ماست که پس از دوران مغول و صوفی‌گری، ضد آن رواج یافته است. دکتر عاروان ادامه داد: صدا و سیما در برنامه‌های طنز خود افراد دارای معلولیت را به تمسخر می‌گیرد و باعث می‌شود خانواده‌های آنها از جامعه دورشوند. مدیرعامل جامعه معلولین ایران در پایان سخنانش تاکید کرد: " لطفاً با ما ، برای ما تصمیم بگیرید تا بتوانیم شاهد حضور بهتر معلولان در جامعه باشیم".

سپس دکتر بهفر از شبکه سلامت سیما در جمع بندی مطالب مرتبط با رسانه بیان داشت: ما در صدا و سیما کمیته معلولیت را تشکیل داده‌ایم تا بتوانیم مفاهیم، مطالب و راهبردهای برنامه سازی را در قالب راهنما‌هایی تهیه کرده و سپس این چارچوب‌های راهبردی را با تصویب ریاست سازمان صدا و سیما ابلاغ کنیم و در این راه دست استمداد و یاری به سوی مسئولان حاضر در نشست دراز می‌کنیم تا به کمک شما بتوانیم این راهنماها را تهیه کنیم. امید که برای نظارت بهتر بر برنامه‌ها، از آنها استفاده کنیم و در صورت بروز موارد نامناسبی که ذکر شد آنها را شناسایی و برخورد کنیم.

سیدسجاد موسوی از سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز در این نشست گفت: در سال‌های گذشته، ما برای رانندگان شهری  آموزش‌های لازم را در نظر گرفته‌ایم و صرفاً به موضوع امکانات تردد بسنده نکرده‌ایم. وی افزود: تعداد 2500 نفر از رانندگان تاکسی، اتوبوس و قطار در این زمینه آموزش دیده‌اند و کمپین "همه از یک پیکریم " و" کانون‌های مشارکتی حمایت از افراد دارای معلولیت" به تعداد ۳۵۴ مورد هم از دیگر ظرفیت‌هایی بوده است که به‌کار گرفته شده است.

همچنین فاطمه عباسی معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی در این نشست گفت: شبکه سازی از جمله کارهایی بود که سازمان بهزیستی آن را پیگیری کرده است و باید در تمام برنامه‌ها تاکید شود که معلولیت یک نقیصه است و مانع توانمندی نمی‌شود و اجرای مفاد قانون حمایت از معلولان را در نهادهای اجرایی از جمله در صدا و سیما و غیره باید پیگیری و طبق وظیفه قانونی خود بر آن نظارت کنیم. وی افزود: طبق قوانین، دو نهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما ، مکلفند تیزرهای مربوط به افراد دارای معلولیت را بدون هزینه پخش کنند. خانم عباسی عنوان داشت: در بررسی‌ از 4 شهرستان که مدارس پذیرا (مدارسی که در آنها افراد دارای معلولیت کنار دانش‌آموزان عادی تحصیل می‌کنند) دارند متوجه شدیم آموزش‌های کافی به کارکنان داده نشده است و بهترین اقدام در این راستا فرهنگ‌سازی است.

در ادامه خانم دکتر سلطانی از اداره آموزش و پرورش استثنایب گفت: سیاست آموزش و پرورش در مورد نابینایان و ناشنوایان، جداسازی نیست و اگر خانواده‌های افراد دارای معلولیت پذیرا باشند، دانش آموز به مدارس عادی وارد می‌شود. اما در مورد کم توانان ذهنی هنوز امکان تلفیق نداریم، در گذشته مدارس عادی دانش آموزان دارای معلولیت را نمی‌پذیرفتند، اما اکنون شرایط خیلی بهتر است.

خانم دکتر سجادی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز گفت: تمام موانع روی میز است، علاوه بر آن، اصلاح نگاه مردم عادی لازم است. وی خاطرنشان کرد: در پژوهش‌های ما مشخص شد که کادر درمان ما افراد دارای معلولیت را نمی‌شناسند و نیاز به آموزش دارند و متاسفانه رفتار ترحم آمیز کادر سلامت، افراد دارای معلولیت را آزار می‌دهد.
درپایان دکتر امامی رضوی ضمن جمع‌بندی مطالب گفت: برون‌داد این نشست، درجلسه‌ای مشترک با هیئت رئیسه سازمان صدا و سیما، بررسی خواهد شد. همچنین در نشست‌های آتی شورای آینده‌نگاری، نظریه‌پردازی و رصد کلان فرهنگستان نشست‌هایی با حضور رئیس سازمان بهزیستی، معاون عمرانی شهرداری و دیگر مسئولان خواهیم داشت تا موضوعات طرح شده در این جلسه را بررسی و پیگیری کنیم. دکتر امامی‌رضوی افزود: پیشنهاد ما این است که سمپوزیوم علمی با کمک آموزش و پرورش و انجمن‌های مرتبط برگزار شود تا بتوانیم محتواها را نهایی و ابلاغ کنیم. وی افزود: در این راستا خلاصه سیاستی تهیه و به مراجع ذیربط جهت اجرایی شدن ارسال خواهد شد.